تاسیسات

بر گرفته از جمنای هوش مصنوعی گوگل

تاسیسات به مجموعه گسترده‌ای از سیستم‌ها، تجهیزات و زیرساخت‌ها اطلاق می‌شود که برای عملکرد صحیح و ایمن یک ساختمان، مجموعه صنعتی، شهر، یا هر فضای دیگری ضروری هستند. هدف اصلی تاسیسات، فراهم کردن آسایش، ایمنی، کارایی، و حفظ محیط زیست برای کاربران آن فضا است. این سیستم‌ها می‌توانند از جنبه‌های مختلفی دسته‌بندی شوند، اما معمولاً به دو دسته اصلی تاسیسات مکانیکی و تاسیسات الکتریکی تقسیم می‌شوند.

تاسیسات مکانیکی

این بخش شامل سیستم‌هایی است که به حرکت سیالات (آب، هوا، گاز) و انتقال حرارت مربوط می‌شوند:

سیستم‌های گرمایش، تهویه مطبوع و تبرید (HVAC):

گرمایش: شامل پکیج‌ها، موتورخانه‌ها (دیگ‌های آب گرم/بخار، مشعل‌ها، پمپ‌ها)، رادیاتورها، فن‌کویل‌ها، گرمایش از کف و سیستم‌های هوای گرم.

سرمایش و تهویه مطبوع: شامل چیلرها (جذب و تراکمی)، برج‌های خنک‌کننده، هواسازها، داکت اسپلیت‌ها، کولرهای گازی (اسپلیت) و کولرهای آبی.

تهویه: سیستم‌های اگزاست فن برای خروج هوای آلوده یا گرم، سیستم‌های هوای تازه و کانال‌کشی.

سیستم‌های آبرسانی و فاضلاب:

آبرسانی: شامل لوله‌کشی آب سرد و گرم بهداشتی، پمپ‌های آب (برای افزایش فشار در ساختمان‌های بلند)، مخازن ذخیره آب و سیستم‌های تصفیه آب.

فاضلاب: شامل لوله‌کشی فاضلاب ساختمان، ونت (جهت تهویه لوله‌ها)، چربی‌گیر و سیستم‌های تصفیه فاضلاب در مقیاس بزرگتر.

سیستم‌های آتش‌نشانی:

اعلام حریق: دتکتورهای دود و حرارت، شستی‌های اعلام حریق، آژیرها و فلاشرها.

اطفاء حریق: اسپرینکلرها (آب‌پاش‌ها)، جعبه‌های آتش‌نشانی (فایرهوزریل و فایر باکس)، کپسول‌های آتش‌نشانی، و سیستم‌های اطفاء گازی (مانند FM200).

سیستم‌های گازرسانی: لوله‌کشی گاز طبیعی به نقاط مصرف در ساختمان (آشپزخانه، موتورخانه، آبگرمکن‌ها).

سیستم‌های انتقال (آسانسور و پله برقی): هرچند مکانیسم‌های برقی دارند، اما از نظر طراحی و نصب اغلب در حوزه تاسیسات مکانیکی یا گروه مجزای انتقال طبقه‌بندی می‌شوند.

تاسیسات استخر، سونا و جکوزی: شامل سیستم‌های تصفیه آب، گرمایش آب، پمپ‌ها و تجهیزات مربوط به ضدعفونی.

تاسیسات الکتریکی

این بخش شامل سیستم‌هایی است که به تولید، انتقال، توزیع و مصرف انرژی الکتریکی مربوط می‌شوند:

سیستم روشنایی: شامل انواع لامپ‌ها، چراغ‌ها، کلیدها، پریزها و سیستم‌های کنترل روشنایی (مانند دیمرها و سیستم‌های هوشمند).

تابلوهای برق و توزیع انرژی: شامل تابلوهای اصلی، فرعی، تابلوهای توزیع، کلیدهای مینیاتوری (فیوزها)، کلیدهای محافظ جان و سیستم‌های ارتینگ (اتصال به زمین) برای ایمنی.

سیستم‌های سیم‌کشی و کابل‌کشی: شامل انواع کابل‌ها و سیم‌ها، داکت‌ها و لوله‌های محافظ برای انتقال برق.

سیستم‌های قدرت و اضطراری: شامل دیزل ژنراتورها (برای تامین برق در زمان قطع برق شهر)، سیستم‌های UPS (برق اضطراری بدون وقفه برای تجهیزات حساس) و تابلوهای ATS (سیستم انتقال خودکار).

سیستم‌های جریان ضعیف:

تلفن و شبکه کامپیوتری (LAN): کابل‌کشی، سوکت‌ها، و تجهیزات پسیو شبکه.

سیستم‌های صوتی و پیجینگ: آمپلی‌فایرها، بلندگوها و میکروفون‌ها.

سیستم‌های آنتن مرکزی و تلویزیون مداربسته (CCTV): دوربین‌های مداربسته، دستگاه‌های ضبط (DVR/NVR) و مانیتورینگ.

سیستم‌های کنترل دسترسی: کارت‌خوان‌ها، قفل‌های الکترونیکی و سیستم‌های ورود/خروج.

سیستم‌های اعلام سرقت و دزدگیر: سنسورها، پنل مرکزی و آژیرها.

سیستم‌های هوشمند ساختمان (BMS / BAS): سیستمی یکپارچه برای کنترل و نظارت بر تمام تاسیسات ساختمان (روشنایی، HVAC، امنیتی و…).

اهمیت و نقش تاسیسات

تاسیسات نقش حیاتی در جنبه‌های مختلف زندگی روزمره و عملکرد ساختمان‌ها ایفا می‌کنند:

آسایش و راحتی: تامین دمای مطلوب، آب گرم، روشنایی کافی و تهویه مناسب.

ایمنی: سیستم‌های آتش‌نشانی، ارتینگ، و سیستم‌های امنیتی جان و مال افراد را محافظت می‌کنند.

سلامت و بهداشت: تامین آب سالم، دفع صحیح فاضلاب و تهویه مناسب هوا.

کارایی و بهره‌وری: سیستم‌های بهینه انرژی، اتوماسیون و کنترل هوشمند به کاهش مصرف انرژی و هزینه‌ها کمک می‌کنند.

حفظ محیط زیست: سیستم‌های با راندمان بالا و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به کاهش آلودگی و اثرات زیست‌محیطی کمک می‌کنند.

طراحی، اجرا و نگهداری صحیح تاسیسات نیازمند دانش تخصصی مهندسی مکانیک، برق و کنترل است و به همین دلیل رشته‌های دانشگاهی و مشاغل متعددی در این حوزه فعالیت می‌کنند.